EFSANE NEDİR?

EFSANE NEDİR? Efsane neye denir? Türk Edebiyatı’nda efsaneler… Efsane Söylence Efsaneler efsanelerimiz Meşhur Türk efsaneleri Türkiye efsaneleri Anadolu efsaneleri… Efsane örnekleri: Sarıkız Efsanesi Karacaoğlan Efsanesi Kız Kulesi Efsanesi Ferhat İle Şirin Efsanesi Ağlayan Kaya Efsanesi…


EFSANE NEDİR?
Halk edebiyatı ürünlerinden biri olan efsaneler geçmişle günümüz arasında kültürel aktarımı sağlayan insanın ve onun oluşturduğu kültürel yapının anlaşılmasına katkıda bulanan alanlardan biridir. Gerçek ve hayali varlıklara yer ve olaylara olağanüstü özellikler atfederek oluşturulan anlatılanların gerçek olduğuna ilişkin inançla birlikte kişinin bireysel - toplumsal yaşamını yönlendiren söyleyeni belli edebiyat türlerinden biridir.
Konularına göre şöyle sınıflandırılırlar:
1. Tarihi yer kişi ve olaylarla ilgili efsaneler
2. Olağanüstü varlıklarla ilgili efsaneler
3. Hayvanlarla ilgili efsaneler
4. Dinsel konularla ilgili efsaneler
5. Bitki ve ağaçlarla ilgili efsaneler
6. Doğal çevre ve olaylarla ilgili efsaneler

Yıllarca gerçekten olmuş gibi kuşaktan kuşağa aktarılan öykülere efsane denir. Efsanede anlatılan olaylar bazen hayali olabilir. Ama efsaneler çoğunlukla gerçek olaylara ve gerçekten yaşamış kişilere dayanır. Bu öykülerin çoğu kahramanca işler yapmış kişilerle ilgilidir. Eski Yunanlı şair Homeros İlyada ve Odysseia adlı destanlarında krallara ve kahramanlara ilişkin efsanelerden yararlanmıştır. Kral Arthur ve şövalyeleriyle ilgili birçok öykünün kaynağı efsanelerdir. Gerçek bir kişinin yaşamına dayanan Köroğlu adlı halk öyküsü de çeşitli efsanelerle karışmıştır. Efsaneler bir bölge ya da halkın kültüründe önemli yer tutar. Mitolojiyle de yakından ilişkilidir.
Sarıkız Efsanesi (En meşhur Türk Efsanesi)
Marmara ve Ege bölgelerini birbirinden ayıran ve genç dağlar grubuna giren Kaz dağları’nın en yüksek tepesine Sarıkız Tepesi adı verilmektedir. Bu tepenin adı hakkında pek çok efsane anlatılmaktadır.
Çok eski zamanlarda Güre köyünde çok güzel bir kız varmış. Bu kızı köyün bütün gençleri sever ve evlenmek isterlermiş. Adı Sarıkız olan bu güzel kızın babası ise bin bir zahmetle büyüttüğü kızını talip olan gençlerin hiç birine vermezmiş. Bunun üzerine gençler Sarıkız’a iftira etmişler. Köylüler de Sarıkız’ın babasına giderek:
“Kızın kötü yola saptı. Ya kızını öldürürsün ya da buralardan çekip gidersin” demişler.
Düşünüp taşınan baba kızını öldürmeye kıyamaz; ancak köylülerin yüzüne bakabilmek için Sarıkız’ı gözden uzak tutmak gerektiğini düşünür.
Kızını yanına alan baba Kazdağı’nın zirvesine çıkar ve güttükleri kazlarla birlikte kızını bırakıp geri döner. “Kurt kuş yerse de gözüm görmesin yaşarsa da herkesten gizli yaşasın” demiş.
Kazdağı’nda kalan Sarıkız ölmemiş ve kazlarını gütmeye devam etmiş. Hatta yolunu izini kaybedenlere yardımcı olmuş. Bu durum kısa zamanda babasının kulağına gitmiş.
Kızının ölmediğini öğrenen baba Kazdağı’na kızının yanına çıkmış. Dağda kaz çobanlığı yapan Sarıkız babasını görünce sevinmiş ona yemek ikram etmiş. Yemek sırasında babası kızından su istemiş. Sarıkız elini uzatarak kilometrelerce aşağıdaki Güre çayından su alarak babasına vermiş. Babası kızının ermiş olduğunu görünce pek sevinmiş.
Sarıkız’ın öldüğü ve bugün kabrinin bulunduğu yere Sarıkız Tepesi babasının öldüğü yere ise Baba tepe veya Kartal tepe adı verilmektedir.


ALINTIDIR